1.2. Kolorektal Kanserde Lokal Tedaviler

Lokal tedaviler vücudun geri kalanını etkilemeden tümörü tedavi etmeyi amaçlar. Kolorektal kanser için kullanılan lokal tedavi türleri cerrahi tedavi, radyoterapi, Transarteryel Kemoembolizasyon (TAKE) ve TransArteryal RadyoEmbolizasyondur (TARE).

1.2.1.     Kolorektal Kanserde Cerrahi Tedavi

❖   Kolon Kanseri

Erken evre kolon kanserlerinin temel tedavisi genellikle cerrahidir. Kolon kanseri tedavisinde "kolektomi (kolonun tamamının veya bir kısmının çıkarılması)" adı verilen cerrahi işlem uygulanmaktadır.

Günümüzde kolektomi ameliyatı açık ve laparoskopik (kapalı) yöntemlerle yapılabilmektedir. Kolektomi sırasında bağırsağın ucu cilde ağızlaştırılabilir ve bu işleme "kolostomi(stoma)" denilmektedir. Kolostomi açılan hastalara uygun eğitimler sağlık profesyonelleri tarafından verilmektedir. Birçok hastanın kolostomisi cerrahi sonrası tedavileri tamamlandıktan sonra kapatılabilmekte; bazı hastalarda ise kalıcı olmaktadır.

Kolostomi bakımına ilişkin detaylı bilgiler aşağıda yer almaktadır.

❖   Kolostomi ve Bakımı

Kolostomi, dışkının vücuttan atılmasını sağlar. Kolostomisi olan birey, dışkının boşaltımını kontrol edemez. Dışkılama, kolostomi torbasına kendiliğinden olmaktadır.

Stomada sinir uçları bulunmadığından stomanın kendisi bir ağrı kaynağı değildir.

Stomanın Özellikleri

• Stoma parlak kırmızı renkte ve ağzımızın iç kısmına benzer bir görünümdedir. Ameliyat sonrası erken dönemde stoma şişkindir (ödemlidir). Şişkinlik birkaç ay sonra kaybolmakta ve stoma giderek küçülmektedir.

• Stoma kan damarlarınca zengindir. Sürtünme veya zorlama ile küçük kanamaların oluşması normaldir. Ancak kanama uzarsa ve stomadan gelen dışkı da kanlı ise bu durumu vakit kaybetmeden doktorunuza iletmeniz gerekmektedir.

• Stomayı çevreleyen cilt, stomadan çıkan dışkı ile doğrudan temas etmemelidir. Bu kısım deri tahrişini önlemek için dışkıdan korunmalıdır.

• Kolostomi sistemi torba ve adaptörden oluşmaktadır. Bunun yanında adaptör ve torbanın birlikte olduğu tekli sistem torbalar da mevcuttur. Doğru boyutta kolostomi kesesi ve adaptörünün seçilmesi çok önemlidir.

  
  

! Stomanın etrafındaki cildi temizlemek gerektiğinde su kullanılmalı ve adaptörü ve torbayı takmadan önce cildin tamamen kurulandığından emin olunmalıdır.

❖ Rektal Kanser

Rektum kanserinin temel tedavisi genellikle cerrahidir. Tümörün yapısına, yerine ve çeşitli faktörlere göre ameliyatlar farklı şekilde yapılmaktadır. Bazı durumlarda ise kalıcı veya geçici kolostomiye ihtiyaç duyulabilmektedir. Radyasyon ve kemoterapi tedavisi hastalığın durumuna göre ameliyattan önce veya sonra verilmektedir.

Rektal cerrahi sonrası, bireyler yaşam kalitesinin azalması ve cinsel yaşama dair sorunlar yaşayabilmektedir. Erkek hastalarda Abdominoperineal Rezeksiyonu (APR) cerrahisi, sertleşme (ereksiyon) veya boşalma (orgazm) gibi cinsel işlevleri olumsuz etkileyebilir. Kadın hastalarda genellikle cinsel yaşantılarında bir kayıp yaşamazlar ancak APR cerrahisi kadınların çocuk sahibi olma ihtimalini (doğurganlığını) etkileyebilir. Gelecekte çocuk sahibi olmayı düşünüyorsanız doktorunuzla bu konuyu konuşmalısınız.

1.2.2.     Kolorektal Kanserde Radyasyon Tedavisi (Radyoterapi)

Radyasyon tedavisi, yüksek enerjili x-ray ışınların veya diğer radyasyon türlerinin kullanıldığı bir tedavi yöntemidir. Bu tedavide, kanserli bölgeye radyasyon (ışın) iletmek için vücut dışındaki bir makine kullanılır.

Kolon kanserinin tedavisinde radyoterapi kullanımı yaygın olmasa da rektum kanseri için daha yaygın olarak kullanılmaktadır. Radyoterapi bazı durumlarda kemoterapiyle aynı anda uygulanabilmektedir.

Radyasyon tedavisinin olası yan etkileri şunlardır:

• Radyoterapinin uygulandığı bölgede cilt tahrişi (kızarıklık, ciltte kabarma ve soyulma gibi)

• Mide bulantısı

• İshal, ağrılı dışkılama veya dışkıda kan görülmesi

• Bağırsak dışkı sızıntısı

• Sık sık tuvalete çıkma ihtiyacı hissi

• İdrar yaparken yanma veya ağrı

• İdrarda kan görülmesi

• Yorgunluk

• Cinsel sorunlar (erkeklerde ereksiyon sorunları ve kadınlarda vajinal tahriş)

  
  

Çoğu yan etki, tedavi bittikten sonra zamanla iyileşmektedir ancak bazı yan etkiler uzun süre devam edebilmektedir. Herhangi bir yan etki fark edildiği durumlarda zaman kaybetmeksizin doktorunuzla veya hemşirenizle görüşmeniz gerekmektedir.  

Tedavi sürecinde yaşanılan yan etkilerin yönetilmesine ilişkin bilgiye “Semptom Yönetimi” başlığında buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

1.2.3.     Kolorektal Kanserde Transarteryel Kemoembolizasyon (TAKE) ve TransArteryal RadyoEmbolizasyondur (TARE)

Kolon veya rektum kanserinin yayılması sonucu vücudun diğer yerlerindeki küçük tümörleri yok etmek için TAKE veya TARE kullanılabilmektedir.

❖  Transarteryel Kemoembolizasyon (TAKE) 

TAKE işlemi, küçük tümörleri ameliyat yapılmadan yok etmek için kullanılmaktadır. Bu tedavi yönteminde kanser hücrelerini öldürmek için yüksek enerjili radyo dalgaları kullanılmaktadır.

TAKE tedavisinden sonra olası yan etkiler şunlardır:

o   Karın ağrısı

o   Karaciğerde enfeksiyon

o   Ateş

o   Kanama

o   Anormal karaciğer test sonuçları

❖ TransArteryal RadyoEmbolizasyon (TARE)

TARE karaciğerdeki tümörleri tedavi etmek için kullanılan yöntemlerden biridir. Bu işlem, tümörün beslenmesini engellemek amacıyla içinde radyoaktif madde bulunan çok küçük boyuttaki kürelerin (mikroküreler) direkt olarak kanser dokusu içine, kanser damarları yoluyla verilmesidir.

TARE tedavisinden sonra olası yan etkiler şunlardır:

o   Karın ağrısı

o   Ateş

o   Mide bulantısı

o   Karaciğerde enfeksiyon

o   Safra kesesi iltihabı

o   Karaciğerin ana kan damarlarında kan pıhtıları

o   Anormal karaciğer test sonuçları

*Çoğu durumda hastaların bu tedaviler için hastanede kalmasına gerek yoktur.